/Cỏn con một sợi lông mày. Mà đem cột trái đất này vào anh/ Thơ Trần Mạnh Hảo

VIDEO

HỖ TRỢ

QUẢNG CÁO

LỊCH

LIÊN KẾT

Văn xuôi

NGUỒN GỐC SÔNG GIÁ - THỦY NGUYÊN

Ngoài ra nó còn là nguồn cung cấp nước ngọt không thể thiếu được cho huyện Thủy Nguyên và thành phố Hải Phòng.

NGUỒN GỐC SÔNG GIÁ - THỦY NGUYÊN

.

Giá Giang(1) giờ đã thành hồ

Chứa bao trầm tích giấc mơ cuộc đời

Chiến tranh lừng lẫy một thời

Nhấn chìm thuyền giặc rạng ngời non sông

Hòa bình con nước bềnh bông

Mềm như dải lụa xanh trong diệu huyền

Ai về mảnh đất Thủy Nguyên(2)

Để tìm Nguyên Thủy(3) giữa miền nhân gian?

__________

(1): Sông Giá, còn ở Thủy Nguyên có 2 xóm Giá và 1 làng Giá (thôn Giá ở xã Gia Đức, xóm giá thuộc làng Mỹ Giang, xã Kênh Giang. Còn theo Từ điển BKĐD HP thì xóm Giá ở thị trấn Minh Đức)

(2): Thủy Nguyên (水源) là từ Hán Việt, nghĩa là nguồn nước

(3): Nguyên thủy (源水) là từ Hán Việt, nghĩa là nước nguồn

.

     Có khá nhiều người viết sử thời nay đã nhầm chi lưu của sông Bạch Đằng, từ ngã 3 Thành Triền (Dền) uốn cong xuống hết xã Tràng Kênh với chiều dài chừng 18 cây số là sông Giá. Trong đó trang 1026 sách “Địa chí Thủy Nguyên” Nhà Xuất bản Hải Phòng năm 2015 ghi: “Dòng sông Giá, có tên chữ là Mỹ Giang (dòng sông đẹp)”… là chưa có cơ sở.

     Theo cách đặt tên truyền thống thời phong kiến, thì thường lấy địa danh thượng lưu làm tên sông. Chi lưu sông từ ngã 3 Thành Triền (Dền) bao quanh 3 mặt động Trúc, sau là 2 tổng Trúc Động và Dưỡng Động (nay là các xã tả ngạn sông Giá như Liên Khê, Lưu Kiếm, Minh Tân và thị trấn Minh Đức) với các trang ấp khác bên hữu ngạn sông (nay là các xã Lại Xuân, Kỳ Sơn, Chính Mỹ, Kênh Giang, Hòa Bình, Trung Hà, Tam Hưng và Ngũ Lão), được mang tên Đô Lý giang (都里江 - sông Do Ly, vì lấy theo địa danh làng Đô ở khu vực thượng lưu sông.

     Và đến thời Hậu Lê (1428 – 1788) sông này đổi thành Mỹ Giang (美江), tức sông Mỹ, được lấy theo địa danh xã Mỹ Giang (美江), tổng Dưỡng Chân, huyện Thủy Đường, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương. Hai từ Mỹ Giang (美江) nghĩa nôm na là “dòng sông xinh đẹp”.

Vào thời Pháp thuộc (từ cuối thế kỷ XIX đến 1945) việc đặt tên sông ngược với cách đặt truyền thống, tức lấy địa danh phía hạ lưu sông đặt tên. Ví như sông Cấm từ thời Đồng Khánh trở về trước là đoạn sông từ giáp (xóm) chài Cấm, xã Da Viên, tổng Da Viên, huyện An Dương (nay là khu vực bến Bính, phường Minh Khai) hắt xuống phía biển với chiều dài vài cây số. Còn từ thời Pháp thuộc (cuối thế kỷ XIX) thì sông Cấm là con sông từ ngã 3 sông Kinh Thầy (nay là ranh giới giữa Hải Dương và Hải Phòng) kéo xuống phía biển như ngày nay (tức gồm sông Kiền Bái và sông Cấm cũ) với chiều dài trên 30 cây số.

     Theo bản đồ hành chính đạo Đông Triều năm 1891 do người Pháp in, thì mới xuất hiện sông Giá. Đoạn thượng lưu sông bắt nguồn từ ngã 3 sông Kinh Thầy (nay là khu vực phà Triều - Đông Triều hay ngã 3 sông Đá Vách và sông Kinh Thầy) kéo đến khu vực bến phà Lại Xuân - huyện Thủy Nguyên, tức toàn bộ sông Đá Vách ngày nay với độ dài trên 40 cây số. Còn đoạn hạ lưu sông là từ ngã 3 Thành Triền (Dền) tới hết xã Tràng Kênh đổ vào sông Bạch Đằng qua khu vực Đầm De, thị trấn Minh Đức, huyện Thủy Nguyên (tức sông Mỹ trước đó). Tới thời cách mạng (sau 1945) thì đoạn thượng lưu sông được mang tên Đá Vách, còn đoạn hạ lưu sông vẫn mang tên Giá với độ dài chừng 18 cây số.

     Vào những năm 1964 – 1965 do nhu cầu lấy nước tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt, sông Giá được chặn dòng tạo thành hồ chứa nước ngọt lớn nhất của huyện Thủy Nguyên với chiều dài trên 16 cây số từ đập Phi Liệt (xã Lại Xuân) đến đập Minh Đức (xã Tràng Kênh, nay là thị trấn Minh Đức) với chiều rộng vào khoảng 300 mét, độ sâu từ 5 đến 6 mét, tương đương với trên 20 triệu mét-khối nước và hồ này được mang tên Đà Nẵng. Cũng vì lý do bảo vệ nguồn nước ngọt này, mà các nhánh sông nối từ sông Đá Bạc vào sông Giá bị lấp như sông Gia Đước, sông Lò Nồi hay sông Thải…

     Mong rằng các cấp lãnh đạo huyện Thủy Nguyên cũng như thành phố Hải Phòng hãy ra sức giữ gìn nguyên bản giá trị đích thực và bảo vệ môi trường hơn nữa cho nguồn nước ngọt nơi đây. Dòng sông Đô Lý (sau là sông Mỹ và Giá) là một chứng tích lịch sử cùng với sông Bạch Đằng đã làm nên bao chiến công hiển hách của cha ông ta đánh tan quân xâm lược phương Bắc. Ngoài ra nó còn là nguồn cung cấp nước ngọt không thể thiếu được cho huyện Thủy Nguyên và thành phố Hải Phòng.

NGỌC TÔ

.

CHÚ THÍCH ẢNH:

 

Có thể là hình ảnh về thiên nhiên, thủy vực và cây

1- Sông Hà Thần là nhánh của sông Bạch Đằng và sông Lý Đô (nay là sông Lò Nồi, nhánh của sông Giá)

.

 

Có thể là hình ảnh về thủy vực và đường

2- Cầu sông Giá, huyện Thủy Nguyên HP

 

.