Một biểu hiện của xu hướng “văn học phẳng” ở Việt Nam là chương trình quốc tế WriCE (Trao đổi văn hóa và Hòa mình vào thế giới văn học) do Cơ quan bản quyền Australia và Đại học RMIT Việt Nam tổ chức.

Trong khuôn khổ chương trình, buổi giao lưu của khoảng 20 nhà văn, nhà thơ Á - Âu cùng nhà thơ Nguyễn Bảo Chân của Việt Nam diễn ra tại Thư viện Quốc gia Việt Nam chiều 5/2. Trong các khách mời quốc tế có Cate Kennedy (Australia), Suchen Christine Lim (Singapore), Johanna Cruz (Philippines), Nyein Way (Myanmar), Omar Musa (Australia), Xu Xi (Hong Kong)...

Bốn nhà văn giao lưu trong chương trình chiều 5/2, nhà thơ Nguyễn Bảo Chân thứ hai từ phải sang. Ảnh: Mi Ly.

Trong chương trình, nhà văn Suchen Christine Lime, một tiểu thuyết gia được giải thưởng của Singapore, đọc một tác phẩm khác nói về mâu thuẫn giữa các thế hệ, từ bà đến mẹ và con, khi thế hệ đi trước cố gắng thể hiện ảnh hưởng quá mức lên thế hệ đi sau đến nỗi thế hệ sau cảm thấy cuộc sống tù túng chìm trong bóng tối. Theo Lime, ở đâu, con người đều có thể băn khoăn về cuộc sống của họ và nhà văn đưa vào trang sách.

Nhận xét về điều này, nhà thơ Nguyễn Bảo Chân nói: “Điều đáng kinh ngạc là những người đến từ khắp nơi trên thế giới có thể ngồi lại một chỗ và chia sẻ với nhau nhờ những câu chuyện. Đó là điều kỳ diệu của văn học, nó đưa người ta đến gần nhau”.

Qua những chuyến đi, những buổi trò chuyện giữa các nhà văn trong chương trình WriCE, họ nhận thấy dù ở quốc gia nào, châu lục nào, mối quan tâm chung của văn chương thế giới vẫn hướng đến những vấn đề của con người: dân số, môi trường, gia đình, giới tính thứ ba, khủng bố... “Văn chương thời nào cũng hướng về con người, nhưng thời nay, với điều kiện thế giới phẳng”, những điểm chung ngày càng nhiều hơn, theo Nguyễn Bảo Chân.

Điều quan trọng hơn là nhà văn, nhà thơ không còn chỉ sáng tác bằng tiếng mẹ đẻ mà cần tập tư duy bằng ngôn ngữ quốc tế, đó chính là tiếng Anh. Nguyễn Bảo Chân là một trong số ít những tác giả Việt Nam có thể sử dụng thông thạo tiếng Anh. Chị sáng tác thơ bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, từng ra tập thơ song ngữ Những chiếc gai trong mơ (Thorns in dreams).

Hoặc nhà văn Thuận, người tự dịch hoặc là đồng dịch giả các tiểu thuyết tiếng Việt của mình sang một ngôn ngữ thông dụng khác là tiếng Pháp. Cả hai trường hợp này đều có điểm chung: khi tác giả tự dịch tác phẩm, họ không hẳn là dịch, mà sáng tác lại. Bởi họ phải tư duy thẳng từ một ngôn ngữ khác.

Một ngôn ngữ mới cũng là một niềm say mê cần thiết cho nhà văn, như Nguyễn Bảo Chân chẳng hạn, chị quyết định học hỏi tiếng Anh và văn học Anh cho đến hết cuộc đời mình. “Nếu biết những thứ tiếng phổ biến thì chúng ta mới thực sự được sống trong thế giới phẳng, nơi có rất nhiều thuận lợi cho chính chúng ta” – chị nói.

Mi Ly
Thể thao & Văn hóa