VIDEO
Tin nóng
QUẢNG CÁO
LỊCH
LIÊN KẾT
Tin Quốc tế
Người Việt Nam đầu tiên dịch Sông Đông êm đềm là ai?
NXB Văn hóa ấn hành lần đầu từ năm 1959 đến 1961). Tuy nhiên, cũng cần nhắc đến một bản dịch khác tác phẩm bất hủ này của M. Solokhov (1905-1984)
Người Việt Nam đầu tiên dịch Sông Đông êm đềm là ai?
|
||||||||||||||
Tác phẩm sử thi trường thiên của nhà văn hào Nga đã xuất hiện trên tờ báo Cứu quốc, cơ quan tuyên truyền tranh đấu của Tổng bộ Việt Minh, bắt đầu từ số 231 ra ngày 4/5/1946 và được đăng tải trong nhiều số. Bản dịch lấy tên là "Trên sông Đông êm đềm", người viết: Michel Cholokov (phiên âm theo tiếng Pháp), người dịch: Hồng Hà. Mỗi số đăng một đoạn trong khuôn khổ 12x21cm, xếp gọn ở một góc, thường ở trên trang 4. Nếu ai sưu tập báo Cứu quốc từ năm 1945 đến 1946, chỉ qua hình thức tờ báo cũng có thể thấy bước đi mạnh mẽ của Cách mạng. Những số báo Cứu quốc ra ngay sau Cách mạng tháng Tám, in trên các khổ giấy khác nhau, chất lượng khác nhau, số trang khác nhau. Có số báo in trên những trang lớn hơn kích cỡ tờ báo Nhân Dân hay Lao Động ngày nay. Tiếp đó lại in trên khổ giấy báo thông thường (khổ 30x40 cm). Giấy thì là giấy rơm lờm xờm, không có đủ sút để tẩy, có tờ vàng khè, có tờ lại pha phẩm xanh lơ, xen vào đấy cũng có số in trên giấy trắng, kiểu giấy bản dày và số trang dày mỏng khác nhau. Nhiều số báo chỉ là một tờ hai mặt. Nhưng đến số 230 bạn đọc được thông báo: Bắt đầu từ số ra ngày 4/5/1946, báo sẽ đăng thường kỳ bản dịch trường thiên tiểu thuyết "Trên sông Đông êm đềm", và kể từ số 231 ra ngày 4/5/1946, báo Cứu quốc đã đều đặn ra nhiều trang: Ba trang đầu dành chủ yếu đăng các bài vở như trước, từ trang 4 trở đi là các bài về xã hội, văn hóa, văn nghệ. Như trên đã nói, "Trên sông Đông êm đềm" xuất hiện trên báo Cứu quốc trong khung cảnh như vậy. Đến đây, một câu hỏi buộc tôi phải tìm hiểu để rồi đây đáp ứng thắc mắc - chắc hẳn sẽ nảy ra ở các bạn đọc: Vậy thì dịch giả Hồng Hà là ai? Tôi nghĩ ngay đến nhà văn, nhà báo Hồng Hà, tác giả nhiều cuốn sách nổi tiếng viết về Bác Hồ, trong đó đặc biệt được nhiều người tìm đọc là hai cuốn: "Bác Hồ ở Pháp" (1977) và "Bác Hồ trên đất nước Lênin" (1981), cùng với đó là bộ phim 4 tập quay theo kịch bản văn học của ông về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tìm đọc tiểu sử nhà văn Hồng Hà in trong Kỷ yếu của Hội Nhà văn Việt Nam ra năm 2007, tôi được biết thêm: Hồng Hà tên thật là Hà Văn Trường, sinh ngày 5/9/1928.
Như vậy năm nay nhà văn 82 tuổi. Trong phần tiểu sử còn cho biết: "Viết báo Cứu quốc sau Cách mạng tháng 8 năm 1945". Vậy có phải bản dịch "Trên sông Đông êm đềm" công bố trên báo Cứu quốc số ra ngày 4/5/1946 là của chàng trai Hà Văn Trường mà sau này viết báo, viết văn lấy bút danh Hồng Hà, trở thành cái tên quen thuộc trong giới văn chương, báo chí và cả trong hàng ngũ cán bộ lãnh đạo chính trị? Dù sao đi nữa tôi vẫn phân vân. Vào thời điểm đó, năm 1946, chàng trai Nam Định Hà Văn Trường mới 18 tuổi và hình như một tài liệu nào đó có cho biết cụ thể hơn là nhà báo Hồng Hà bắt đầu sự nghiệp trên báo Cứu quốc từ 1948. Vậy thì ông khó có thể là dịch giả bản dịch ra năm 1946. Điểm lại các cây bút thường xuất hiện trên báo chí cách mạng thời kỳ này, tôi lẩy ra một số người ngoài sáng tác, còn xuất hiện tên ở cuối bài dịch tư liệu hoặc tác phẩm nước ngoài: Hải Triều, Học Phi, Xuân Diệu, Nguyễn Huy Tưởng (Thao Trường), Như Phong… thì phát hiện ra: Nhà văn Như Phong (1917-1985) tên khai sinh là Nguyễn Đình Thạc, sinh tại Hà Nội, có cái bút danh Hồng Hà bên cạnh mấy bút danh khác nữa như Lam Vũ, Nguyễn Kiên Trì. Như vậy, bút danh Hồng Hà ở bản dịch "Trên sông Đông êm đềm" xuất hiện trên báo Cứu quốc năm 1946 có thể là của nhà văn Như Phong. Chàng trai Hà Nội Nguyễn Đình Thạc tham gia Cách mạng từ năm 1937, hoạt động trong Đoàn Thanh niên Dân chủ. Năm 1938, anh phụ trách phần văn nghệ báo Thế giới, sau này có tham gia xây dựng Hội Văn hóa Cứu quốc. Với bút danh Như Phong, Nguyễn Đình Thạc đã sáng tác nhiều truyện ngắn đăng trên báo chí công khai ở Hà Nội khi đó. Truyện ngắn của Như Phong đã làm cho anh con trai Hà Nội khác là Nguyễn Sen (tên khai sinh của nhà văn Tô Hoài) rất mến mộ. Nhà văn Tô Hoài nhớ lại trong hồi ký của mình: "Trong những cây bút viết truyện ngắn thời kỳ này mà tôi thường đọc, tôi không thích những truyện ngắn nhẹ nhàng của Khái Hưng, Nhất Linh, mà trong lớp trẻ viết truyện ngắn như Nguyên Hồng, Cao Thọ Ân, Nguyên Xuân Huy, Ngọc Giao, Thanh Châu, Nguyễn Văn Xuân, Phạm Dụ tôi yêu truyện ngắn Cao Thọ Ân và Như Phong hơn cả, mặc dầu Như Phong viết không nhiều. Truyện ngắn Như Phong gọn thoáng, mới lạ, khơi gợi nhiều đối với một người đương tìm học và tìm lẽ sống như tôi". Tô Hoài kết luận: "Hình ảnh lý tưởng về con người cầm bút khá hấp dẫn đến lúc ấy đối với tôi là Như Phong và Nguyên Hồng, những người gần gũi xấp xỉ trên tuổi tôi một chút". Chính bản thân nhà văn Như Phong sau này cũng đã tâm sự: "Sức mạnh kỳ diệu của văn nghệ, đó là một điều có thật trong cuộc sống, những cuốn tiểu thuyết hay những bài thơ đã từng định đoạt cho phương hướng cả một đời người. Tôi nói một điều mà tôi biết rõ. Nhìn lại những chặng đường tư tưởng của mình, tôi thấy rằng tôi đã trở nên tôi như bây giờ xấu có, tốt có, nhưng không đến nỗi mù mịt về con đường mình đi, chính là nhờ ở những đêm nào đó hồi mười sáu tuổi thao thức không ngủ với tập "Tái sinh" của Lev Tolstoi, trong khi gió mùa đông nói những chuyện gì bát ngát, bao la trên những mái nhà cũ của thành phố… Tất nhiên, sau đó còn bao nhiêu cái khác do cuộc sống mang lại, sau đó còn những nỗi bất bình chua chát trong một xã hội đen tối và ngột ngạt, còn phong trào những năm 36, 39, còn ánh sáng của Đảng, nhưng tôi nghĩ rằng sự lựa chọn lớn nhất của đời tôi đã bừng sáng lên rồi trong những đêm bắt đầu biết yêu ghét mạnh mẽ và rõ ràng như vậy". Những ngày Cách mạng tháng Tám, Như Phong có chân trong ban lãnh đạo khởi nghĩa ở Hà Nội, là một trong những cây bút chủ chốt của các báo chí cách mạng như Cứu quốc, Tiên Phong, Sự Thật… Đến đây tôi càng có thêm cơ sở để tin điều phỏng đoán tác giả bản dịch "Trên sông Đông êm đềm" với bút danh Hồng Hà là nhà văn Như Phong. Tuy nhiên để khẳng định chắc hơn, tôi đã mang theo bản sao chụp số báo Cứu quốc 231 ra ngày 4/5/1946 tìm đến hỏi chuyện nhà văn Tô Hoài ở khu tập thể Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy, Hà Nội). Trên trang 4, trang văn nghệ, bắt đầu đăng kỳ 1 bản dịch "Trên sông Đông êm đềm" lại có cả bài "Đêm mưa nghe tiếng ngâm thơ" của chính nhà văn Tô Hoài. Nhà văn cầm xem, tủm tỉm cười vui khi tôi hỏi xem ông có nhớ lại tác phẩm của mình không và khi tôi chỉ xuống bản dịch "Trên sông Đông êm đềm", hỏi người dịch có bút danh Hồng Hà là ai, thì nhà văn càng cười vui, trả lời ngay: "Như Phong chứ ai". Ông cho biết, bấy giờ theo yêu cầu ra những trang văn nghệ, Như Phong đã nhận dịch tác phẩm của văn hào Nga Xôviết Mikhain Sholokhov. Dịch đến đâu in đến đấy, đều đặn hàng ngày. Bấy giờ nhà văn Như Phong đảm nhận chức kiểm duyệt ở Sở Thông tin tuyên truyền. Và có lần chính ông kiểm duyệt lại tự cắt bỏ một vài đoạn trong bản dịch của mình đưa in thường kỳ trên báo Cứu quốc này… Sau buổi được tiếp kiến nhà văn Tô Hoài thì tôi có thể khẳng định chắc chắn người đầu tiên dịch tác phẩm tiểu thuyết trường thiên của nhà văn hào Nga Mikhain Sholokhov "Trên sông Đông êm đềm" ra tiếng Việt in trên báo Cứu quốc bắt đầu từ số 231 ra ngày 4/5/1946 ký tên Hồng Hà chính là nhà văn Như Phong. Tôi thật sự vui mừng và tự hào còn vì nhà văn Như Phong có thời gian dài làm Giám đốc Nhà xuất bản Văn học (1965-1980), nơi tôi đã được làm việc gần như suốt cả cuộc đời công tác của mình
|
||||||||||||||
Thúy Toàn |
Nguon theo vannghecongan
Các tin khác
-
Người Việt duy nhất được đặt tên cho 1 quảng trường ở Paris,
-
Nhà văn hiện đại vĩ đại nhất Trung Quốc, được Mao Trạch Đông tôn sùng.
-
Các văn hào Nga thế kỷ 19 với ngày lễ Giáng sinh, Năm mới và lễ Phục sinh
-
BÁO “FOREIGN AFFAIRS”-HOA KỲ
-
Nhà văn Hàn Quốc thắng giải Nobel bị đồng nghiệp chỉ trích ‘đáng xấu hổ’
-
Han Kang & dư âm Nobel văn chương
-
Hơn nửa triệu cuốn sách của Han Kang bán hết trong 4 ngày nhờ giải Nobel văn chương
-
Nhà văn Han Kang khiến các nhà xuất bản ở Hàn Quốc phải họp khẩn
-
Nhà văn Han Kang khiến các nhà xuất bản ở Hàn Quốc phải họp khẩn
-
Nobel Văn chương cho Han Kang làm cả Hàn Quốc bùng nổ