VIDEO
Tin nóng
QUẢNG CÁO
LỊCH
LIÊN KẾT
Văn xuôi
“QUAN LÀNG CỐC, ỐC LÀNG CỜ”
Vì thời gian quá vội, nên anh em tôi như “Cưỡi ngựa xem hoa” mà thôi, nhưng với tôi chuyến đi thật bổ ích và lý thú.“QUAN LÀNG CỐC, ỐC LÀNG CỜ”
.
Theo lời mời của Hà Cừ và Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn (anh trai cả HC), tôi cùng Kim Chuông về quê gốc của Hà Cừ là thôn Cao Lý, làng Thượng Cốc, huyện Trường Tân, trấn Hải Dương (nay là thôn Thượng Cốc, xã Gia Khánh, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương).
Mấy anh em từ phố Nguyễn Hới rồi qua phố Lê Thanh Nghị, thành phố Hải Dương tới Gia Lộc khoảng gần chục cây số, đường xá khá thuận tiện, nên hơn chục phút là đã tới trung tâm huyện. Đang ung dung trên phố Lê Thanh Nghị, rồi đến phố Cuối và tiếp là phố Nhà cách mạng Nguyễn Hới, tôi thấy chạnh lòng mới bảo với các thành viên trong đoàn:
- Ở đây (Gia Lộc, Hải Dương) người ta tôn vinh những người có công với quê hương, đất nước, những nhà hoạt động cách mạng lão thành như vậy, chứ ở Vĩnh Bảo – Hải Phòng có bậc danh y tài năng thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII), Nhà thơ, Nhà sử học, Bảng nhãn Đào Công Chính, người xã Cao Minh, huyện Vĩnh Bảo cùng với Hải Thượng Lãn Ông và Tuệ Tĩnh làm nên nền Y học cổ truyền Việt Nam. Ông đã được bổ nhiệm chức Phủ doãn Phụng Thiên (người đứng đầu kinh đô Thăng Long), rồi chức Tăng Tả Thị Lang, Quang tiến Thận lộc Đại phu Bồi tụng (như chức Phó Thủ tướng hiện nay), cũng không được Vĩnh Bảo, Hải Phòng vinh danh.... Riêng ở thành phố Đà Nẵng (kết nghĩa với Hải Phòng) thì người ta lại vinh danh ông (có phố Đào Công Chính thuộc quận Cẩm Lệ)
Rồi nhà cách mạng tiền bối Nguyễn Văn Ngọ (vào đảng năm 1929), người cùng với Đỗ Ngọc Du về chỉ đạo thành lập Thanh niên Cách mạng đồng chí hội tại Hải Phòng năm 1926, người được đồng chí Trần Phú cử về trực tiếp chỉ đạo phong trào khởi nghĩa nông dân “Tiếng trống năm 1930”, “đệ tử ruột” của Chủ tịch Hồ Chí Minh có công rất lớn trong việc thu phục gia đình Tổng đốc Vi Văn Định về với cách mạng, người Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Bảo đầu tiên, Bí thư kiêm Chủ tịch UBND tỉnh duy nhất tại Thái Bình (1946 – 1951), hy sinh năm 1954 tại Quân Y viện 109 Trung Quốc, người cán bộ cao cấp duy nhất của Việt Nam được an táng tại Nghĩa trang Bát Bảo Sơn – Bắc Kinh, người được Đảng, Chính phủ Trung Quốc công nhận là liệt sỹ (1954), mà Việt Nam chưa công nhận. Rồi phu nhân của ông là bà Triệu Thị Đỉnh vào đảng từ năm 1930, hoạt động chủ yếu ở Hải Phòng (Xứ ủy Bắc Kỳ) người trực tiếp giới thiệu "nguyên T. Bí thư BCH TW ĐCSVN" vào đảng, thế mà huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng cũng chẳng tôn vinh vợ chồng nhà cách mạng lão thành này (dù chỉ một đường làng mang tên ông bà cũng không), mà cứ đòi tỉnh Hải Dương, Thái Bình và Trung ương tôn vinh mới lạ làm sao?
Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn hỏi lại:
- Quê các ông kể cũng hơi lạ thật?
Tôi bảo rằng:
- Gia đình họ đi công giáo, nên “thật như đếm”, song điều đặc biệt nữa là có 2 con trai duy nhất đều mất sớm, nên chẳng còn ai mà đòi hỏi chế độ nữa? Tôi trả lời.
Đi tiếp một đoạn nữa là tới Thượng Cốc. Từ xa xưa mảnh đất này đã có câu ca: “Quan làng Cốc, ốc làng Cờ” khá nổi tiếng.
Tôi hỏi Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn:
- Thế làng bác có những ai đã đỗ đạt và làm quan?
Vì vừa là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam vừa là Hội viên Hội Dân gian Việt Nam và đang cho xuất bản cuốn sách gần 1000 trang “Đất và người làng Thượng Cốc xứ Đông”, nên ngay tức thì anh trả lời:
- Làng tôi có Nam Thiên danh tướng Nguyễn Công Nguyên (thế kỷ XII)
- Nghè thì có 5: Nghè Minh, Nghè Hổ, Nghè Hài, Nghè Giáo, Nghè Tân và hơn chục Hương Cống.
- Thế mà tôi chỉ biết mỗi Nghè Tân thôi bác, còn các Nghè trước không ai viết, nên chẳng biết gì hết? Tôi nói vậy.
- Có hai nhà cách mạng thì chắc các bạn biết đó là Nguyễn Hới và Nguyễn Khắc Xứng (tức Lê Thanh Nghị, rể của Hải Phòng các ông đấy). Nguyễn Quốc Văn nói.
- Tôi biết khá kỹ về hai ông này vì đều hoạt động cách mạng từ khá sớm và bị tù tại Côn Đảo từ năm 1931 cùng đợt với nhà hoạt động cách mạng Nguyễn Văn Ngọ mà Ngọc Tô là chủ biên cuốn sách “Nguyễn Văn Ngọ - Bình minh của mảnh đất quê hương”. Còn bác Lê Thanh Nghị thì cùng cọc chèo với bạn Ngọc Tô (Nguyễn Văn Thành, người Tân Đảo, từ thập niên 90 thế kỷ trước chuyển vào sống ở TP HCM). Tôi được biết 3 chị em bà Nguyễn Thị Thanh (vợ bác Nghị) gần giống như chị em nhà Tống Mỹ Linh, nhưng chồng 2 chị gái vợ bác Lê Thanh Nghị chỉ là nguyên Bí thư Tỉnh ủy mà thôi.
- Ngày nay thì làng mình có 34 Tiến sỹ, còn về lãnh đạo thì mới có Thứ trưởng thôi. Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn nói.
Tôi đùa thêm:
- Còn ba “Nghè mới” nữa là Văn Trọng (Nguyễn Đức Trụ), Hà Cừ và Nguyễn Khắc Nguyệt, bác chưa cộng vào nhé? Vì thế thì làng bác gọi là làng Văn Hiến được rồi?
..
Từ trái qua: Ngọc Tô, Nguyễn Quốc Văn, bà "Từ", Kim Chuông trong khuôn viên nhà tưởng niệm PCT Lê Thanh Nghị
.
Ngọc Tô (phải) và Nguyễn Quốc Văn bên giếng Ông cổ của làng
.
Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn bên bia cổ của cụ nội
Khi vào Thượng Cốc được một đoạn ngay mặt đường bên phải là Nhà tưởng niệm PCT Lê Thanh Nghị, được đầu tư xây dựng khá khang trang. Mấy anh em phải chờ ít phút mới có bà “Từ” ra mở cửa để mọi người vào thắp hương và tặng sách.
Cách nhà tưởng niệm một đoạn là Miếu làng thờ Nam Thiên danh tướng Nguyễn Công Nguyên, khu bia Tiến sỹ của làng, rồi không xa là chiếc giếng Ông cổ vẫn giữ được nguyên vẹn. Cách giếng cổ này vài chục mét là mộ Hương Cống cụ nội Hà Cừ (sinh năm 1847) và gần cuối làng là chiếc giếng Bà cổ cũng còn vẹn nguyên. Tôi bảo Hà Cừ: Mấy tấm bia, miếu làng, giếng làng... còn lưu giữ lại được đó mới là “hồn làng” Thượng Cốc.
Sau khi chụp mấy tấm ảnh làm kỷ niệm, anh em tôi rẽ trái chục mét là Từ đường Nguyễn tộc của dòng họ nhà Hà Cừ.
Thế làng bác có mấy tộc Nguyễn và Nguyễn nào là đến sớm nhất? Tôi hỏi.
- Làng tôi có 9 tộc Nguyễn, anh em tôi thuộc dòng thứ nhất và cũng là dòng họ ở vùng đất này sớm nhất. Họa sỹ Nguyễn Quốc Văn trả lời.
Đợi mãi mới có ông “Từ” mang chìa khóa ra mở vì còn bận khách khứa. Đó là một đại tá quân đội đã ngoài 80, trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhưng còn khá minh mẫn, nhanh nhẹn. Xem lại các văn bia mới thấy dòng họ Nguyễn này ở đây từ khá lâu (cuối Trần)...
Lúc trên đường trở lại Hải Dương, bên tay phải là khu nhà thờ họ của nhà văn Mai Vui (tức Đỗ Hồng Quang), tôi bổ sung cho họa sỹ Nguyễn Quốc Văn là con trai út nhà văn Mai Vui từng đoạt huy chương vàng toán học quốc tế, đây là niềm tự hào của huyện Gia Lộc các bác đó.
Vì thời gian quá vội, nên anh em tôi như “Cưỡi ngựa xem hoa” mà thôi, nhưng với tôi chuyến đi thật bổ ích và lý thú.
NGỌC TÔ
Các tin khác
-
LÀNG KÊNH HỮU - TỔNG BẮC TẠ - HUYỆN VĨNH BẢO
-
104 PHƯỜNG XÃ CỦA HUYỆN VĨNH BẢO ĐẦU THẾ KỶ XX
-
NGUỒN GỐC HỌ TÔ NỘI TẠ
-
BẾN QUÊ NỘI TẠ (PHẦN I)
-
“HÀ CẦU, HẠ HỒNG – SƠN ĐỒNG, QUỐC OAI”
-
NAM TƯỚNG LÊ CHÂN
-
SÔNG “KINH THẦY” CÓ TỪ BAO GIỜ?
-
ĐỒN SƠN CHU DU KÝ
-
CÁC BẾN ĐÒ NGANG - DỌC HUYỆN AN DƯƠNG CỔ
-
BẾN GÓT – CÁI VIỀNG HUYỆN CÁT HẢI (HẢI PHÒNG)