AN DƯƠNG - BƯỚC CHÂN THEO DỌC THỜI GIAN

AN DƯƠNG - BƯỚC CHÂN THEO DỌC THỜI GIAN

.

       Vì huyện An Dương (Hải Phòng) được tách ra từ huyện Cổ Phí vào năm Quang Thuận thứ 10 (1469), nên lịch sử hành chính huyện An Dương phụ thuộc vào huyện Cổ Phí, nay là huyện Kim Thành và huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. Chúng tôi tóm tắt lịch sử hành chính huyện An Dương bằng 34 câu lục bát mang tên “An Dương - Bước chân theo dọc thời gian” như sau:

Bước chân theo dọc thời gian

Từ ngày khai khẩn bãi hoang xanh bờ

Đông Hán⁽¹⁾: Giao Chỉ xác xơ

Đinh - Tiền Lê ⁽²⁾ dệt mộng mơ châu Hồng

Lộ Hồng triều Lý ⁽³⁾ trùng phùng

Thời Trần⁽⁴⁾ phủ lộ Tân Hưng diệu huyền

Thời Minh ⁽⁵⁾ thuộc phủ Tân Yên

Lê sơ⁽⁶⁾: Nam Sách Hạ duyên rối bời

Quang Thuận thập niên⁽⁷⁾ ngời ngời

An Dương được lập bên ngôi đền vàng

Kinh Môn phủ mở ngỡ ngàng

Người con thứ bảy⁽⁸⁾ xốn xang nỗi niềm…

Hết thừa, xứ, trấn… triền miên

Hải Dương từ đó giữ nguyên tên mình

Lê – Tây⁽⁹⁾ lên thác xuống ghềnh

Bị ngay Yên Quảng⁽¹⁰⁾ lặng thinh thả bùa

Đầu Nguyễn⁽¹¹⁾ quay lại tình xưa

Xứ Đông chờ đợi bốn mùa sẻ chia

Đinh Dậu⁽¹²⁾ phủ Kiến mê ly

Kim - Nghi – An ⁽¹³⁾ kết thầm thì nhớ thương

Tự Đức ngũ niên⁽¹⁴⁾ đời thường

Bùa mê Kiến⁽¹⁴⁾ thả làm Dương xao lòng

Cắt đôi dải yếm⁽¹⁵⁾phiêu bồng

Vào năm Đinh Hợi⁽¹⁶⁾kết Phòng đắm say

Tình yêu Hải Cảng đong đầy

Cuối hè Mậu Tý⁽¹⁷⁾ ngất ngây vỡ òa

Chàng Phòng Mậu Tuất⁽¹⁸⁾ hào hoa

Dạt sang Phù Liễn lệ nhòa chiêm bao

Tân Sửu⁽¹⁹⁾ đón bốn anh hào

Xênh xang Bính Ngọ⁽²⁰⁾ tình trao mặn nồng

Nàng Kiến e ấp thẹn thùng

Nhâm Dần⁽²¹⁾ai buộc chỉ hồng cổ tay

An⁽²²⁾ đem thả gió Lạch Tray⁽²³⁾

Để Hải đuổi bắt hết ngày sang đêm?

__________

Chú thích: (1) 25 – 220 (2) 970 – 1009 thuộc giang Nam Triệu, châu Hồng; (3) Lý: 1010 – 1225 là đất Trà Bái, sau là Phí Gia thuộc Trà Hương, giang Nam Triệu, lộ Hồng; (4): 1225 – 1400 thuộc h. Phí Gia, phủ lộ Tân Hưng (có tài liệu ghi thuộc lộ Hải Đông); (5) 1407 – 1427 thời thuộc Minh, h. Cổ Phí thuộc phủ Tân Yên (An); (6) Từ 1428 đến 1527; (7) Năm 1469 h. An Dương được thành lập; (8) An Dương là 1 trong 7 huyện thuộc phủ Kinh Môn; (9) Thời Lê trung hưng và Tây Sơn; (10) Từ 1731 đến 1802 thuộc trấn Yên Quảng; (11) Năm 1802 h. An Dương, phủ Kinh Môn được chuyển trả về trấn Hải Dương; (12) Năm 1837 phân phủ Kiến Thụy thành lập, được tách từ phủ Kinh Môn; (13) Phân phủ Kiến Thụy gồm các huyện: Kim Thành, Nghi Dương, An Dương và An Lão; (14): 1852 phân phủ Kiến Thụy thành phủ kiêm nhiếp h. An Dương; (15): Cắt hai xã Da Viên và một phần An Biên làm khu nhượng địa và xây dựng sở thuế, đồn binh, pháo đài…; (16): 11/09/1887 t. Hải Phòng được thành lập gồm 3 h. An Dương, An Lão, Nghi Dương và Cảng Hải Phòng, sau 1887 thêm h. Thủy Nguyên, năm 1893 thêm huyện Tiên Lãng gia nhập tỉnh này; (17): 19/07/1888 là ngày thành lập “Ủy ban thành phố Hải Phòng” thuộc t. Hải Phòng; (18): Vào 31/01/1898 tp. Hải Phòng tách ra từ t. Hải Phòng và tỉnh này đổi thành t. Phù Liễn; (19): 16/12/1901 huyện được bổ sung 2 tổng từ h. Giáp Sơn là Quỳnh Hoàng và Vụ Nông, cùng 2 tổng của h. Kim Thành là Ngọ Dương và Hà Nội; (20): 1906 đổi thành t. Kiến An; (21): Cuối năm 1962 tp. Hải Phòng và t. Kiến An hợp nhất; (22): 1924 h. An Hải được thành lập từ h. An Dương tách ra thuộc tp. Hải Phòng. Từ 1948 đến 1955 h. An Hải chuyển về t. Kiến An. Năm 1966 h. An Dương và h. Hải An sát nhập thành h. An Hải. Năm 2002 q. Hải An được thành lập, phần còn lại của h. An Hải được cắt về h. An Dương. (23) Sông Lạch Tray.

NGỌC TÔ