QUẢNG TRƯỜNG ĐỎ CÓ ĐIỆN KREMLIN Ở ĐÓ

QUẢNG TRƯỜNG ĐỎ CÓ ĐIỆN KREMLIN Ở ĐÓ

Bút ký của KHIẾU QUANG BAO

      Một không gian đỏ sẫm những bức tường thành, những tòa lâu đài, những cung điện cùng những thánh đường cùng mang sắc đỏ, làm cho phần lớn những  ai kể cả tôi lần đầu tới đây đều nghĩ nguồn gốc cái tên “Quảng trường Đỏ” này có lẽ xuất phát từ sắc đỏ của những viên gạch bao quanh. “Vừa đúng lại vừa sai”- Chị Tina hướng dẫn du lịch cho tôi nói thế và giảng giải rằng, tên gọi trong tiếng Nga “kranaya” có nghĩa là “đỏ”. Nhưng theo tiếng Slava cổ còn có nghĩa là “đẹp”.

      Nếu Moscow là trái tim của nước Nga thì Quảng trường Đỏ là trung tâm của Moscow. Từ Quảng trường này các đường phố chính của Moscow tỏa ra theo các hướng để trở thành các quốc lộ lớn bên ngoài thủ đô. Không chỉ có vậy, trung tâm này còn là nơi tập trung nhiều công trình huyền thoại gắn với lịch sử nước Nga nhiều trăm năm đã qua. Quảng trường Đỏ là một kiệt tác về kiến trúc. Khu vực Quảng trường khởi thủy gồm những ngôi nhà bằng gỗ. Để tránh hỏa hoạn vua Ivan III đã lệnh phá dỡ để xây dựng một khu chợ vào cuối thế kỷ XV. Tại đây diễn ra nhiều hoạt động thương mại sầm uất nên quảng trường bắt đầu có tên là Quảng trường Thương mại. Trải qua các tiến trình xây dựng mở rộng có kế thừa và bổ sung nhiều phong cách kiến trúc mới mang dấu ấn riêng của  mỗi triều vua, đi đôi với nhiều lần đổi tên, cuối cùng tên Quảng trường Đỏ được sử dụng cho đến ngày nay. Năm 1991 Quảng trường Đỏ được UNESCO công nhận Di sản Thế giới, bởi Quảng trường là nơi quy tụ nhiều công trình nghệ thuật nổi tiếng nhất không riêng ở Thủ đôMoscow.

      Quảng trường Đỏ là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử, từ lễ đăng quang của các Sa hoàng Nga đến những nghi lễ chính thức công cộng của tất cả các thời kỳ  chính quyền Nga sau này. Quảng trường Đỏ còn nổi tiếng với nhiều công trình đi vào lịch sử kiến trúc nước Nga. Nổi bật nhất, nguy nga nhất, hoành tráng nhất là điện Kremlin được xây dựng từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XVII. Kremlin là một tổ hợp pháo đài lịch sử nhìn ra Quảng trường Đỏ, bao gồm các cung điện Kremlin, các nhà thờ Kremlin, tường thành Kremlin cùng tháp Kremlin. Không chỉ là nơi làm việc của các cơ quan tối cao trong chính quyền Nga, mà nó còn là  công trình thu hút sự chú ý cao của khách du lịch trong đó có Lăng Lenin. Ai đến đây dẫu từ phương trời nào, quốc gia nào, hoặc thuộc ý thức hệ nào cũng muốn vào viếng Lenin. Có ngưỡng mộ kính trọng và có phần tò mò về công nghệ ướp xác của người Nga. Thi hài Lenin được đặt trong một quan tài pha lê. Lăng được khởi công từ năm 1924 sau 6 năm xây dựng công trình mới hoàn thành với quy mô lớn. Đường nét giản dị khối xây vững chắc màu sắc chủ đạo là đỏ-đen mang sắc thái uy nghiêm rất riêng biệt.

 
Cung dien Kremly 

      Ngược lại, nằm ở phía nam Quảng trường Đỏ, Giáo đường Thánh Basil lại  nổi trội như một kiến trúc nhiều sắc màu rực rỡ với 8 ngôi tháp chóp tròn bầu dáng hình củ hành tây lô xô bao quanh ngôi tháp nhọn ở giữa, ngọn tháp vút lên trời cao trên đỉnh có một cây thánh giá dát vàng như bàn tay thiêng nối Đất với Trời. Quảng trường Đỏ là nơi từng chứng kiến nhiều sự biến đổi của Liên bang Nga, Liên bang Xô-viết, mà mỗi sự kiện đều ảnh hưởng lớn tới địa chính trị, tới ảnh hưởng quyền lực cùng sự phát triển của khu vực thậm chí của cả thế giới như Đại chiến Thế giới I với Napoléon, và Đại chiến Thế giới II với Hitler. Ngày nay Quảng trường Đỏ là một địa điểm du lịch thú vị thu hút hàng triệu người từ khắp các châu lục. Với hệ thống công trình mới cũ kết hợp hài hòa tạo cho quảng trường nét đẹp vừa hiện đại vừa cổ kính uy nghi hoành tráng.

      Mỗi khi nhắc tới nước Nga là ta nhắc tới Điện Kremlin, hay Cung điện Kremlin, được xây dựng từ năm 1475, nay nó trở thành biểu tượng tượng trưng cho hình ảnh nước Nga. Điện Kremlin nằm ngay trung tâm Quảng trường Đỏ  bên bờ trái sông Moscowvà trên đồi Borovitskii. Trước đây Cung điện là nơi vua Nga dùng để điều hành triều đình. Ngày nay Cung điện được sử dụng cho bộ máy điều hành nhà nước Nga. Các cơ quan cao cấp hàng đầu của Nga đều có văn phòng đặt ở đây. Điện Kremlin là một tòa pháo đài lịch sử trong quần thể  Quảng trường Đỏ. Đến với Nga, du khách sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp say đắm lòng người của Điện. Bên trong Điện Kremlin có gác chuông cao 81mét, ở phía ngoài có một quả chuông đồng cao 6,14mét, nặng hơn 200 tấn được gọi là “chuông vua”. Bên cạnh là một khẩu pháo đường kính nòng 890mm nặng 40 tấn được gọi là “pháo vua”. “Chuông vua” không treo trên tháp mà đặt dưới nền, và “pháo vua” chưa một lần bắn địch kể cả bắn thử, làm ra là để giải quyết “khâu oai” nhất thiên hạ, và để bước vào Guinet. Chị Tina nói vậy không biết nói thật hay nói đùa. Ngày xưa cung điện là Hoàng cung của Nga hoàng, tổ chức nghi lễ truyền ngôi, và nay là nơi tổ chức những sự kiện trọng đại của đất nước. Cho đến bây giờ Kremlin còn giữ nguyên vẹn, từ nghi thức cho tới cách thức trang trí trong cung điện, chính vì thế nó thu hút đông đảo du khách tới tham quan. Phía dưới chân tường thành Kremlin có những đường hầm thông thẳng ra sông Moscow, và có một tòa Giáo đường Thánh Cứu Thế, là đường thoát hiểm phòng khi có giặc bao vây.

      Điện Kremlin là một trong những công trình kiến trúc lịch sử nghệ thuật chính của quốc gia. Kremlin đang lưu giữ bộ sưu tập độc nhất vô nhị, ấy là những kỷ vật lịch sử kiến trúc và văn hóa linh hồn Nga như Nhà thờ Đức Mẹ Đồng Trinh, Nhà thờ Tổng lãnh Thiên thần Michael, Nhà thờ Truyền tin, Nhà thờ Hoàng gia. Những ảnh hình trong Cung điện chính ở Điện Kremlin sẽ khiến nhiều người khó tránh khỏi từ ngạc nhiên đến ngỡ ngàng, cùng ấn tượng choáng ngợp trước những siêu phẩm tuyệt đẹp của các nghệ nhân Nga. Có Hội trường Alexander lộng lẫy với những bức tường trang trí hoa văn mạ vàng. Rồi Hội trường Saint Gerorge, với các phòng khánh tiết ngời sáng  bởi những chuỗi đèn chùm pha lê lớn cũng mạ vàng nguy nga và tráng lệ. Hội trường Saint Andrew trở thành căn phòng đặt Ngai vàng cho hoàng đế. Nhưng vào năm 1932 nó trở thành phòng họp cho các sự kiện lớn. Toàn bộ hội trường được mạ vàng vô cùng lộng lẫy lung linh những cột đá sa-phia và cẩm thạch xanh ngắt. Trên thực tế người bình thường không ai được phép vào Điện Kremlin và chụp ảnh trong đó. Nhưng nội thất cầu kỳ mạ vàng cùng những chiếc ngai vàng này lại từng là nơi giải trí cho các Công chúa nhỏ và Hoàng tử nhỏ. Phòng Faceted cũng mang một vẻ lộng lẫy khác thường, những bậc thang cẩm thạch, những hành lang trần thiết mái vòm lóa vàng dài miên man như mê cung. Hội trường mạ vàng lộng lẫy cùng thảm đỏ trải dài trên sàn nhà Cung điện gây cảm xúc từng bước từng chặng, lôi cuốn người xem mê mẩn triền miên. Đặc biệt là tiền sảnh Malachite trông hết sức hoành tráng và nguy nga. Nếu không đến nước Nga tham quan Điện Kremlin thì những ảnh hình này chỉ có ở trong truyện cổ tích tuổi ấu thơ.

      Hãng thông tấn BBC đã có lần tiếp cận hiếm hoi ở những khu vực cổ xưa bí mật của cung điện hơn 500 năm tuổi này. Tổng thống V.Putin người đàn ông quyền lực nhất nước Nga đã bước vào cung điện Kremlin, một biểu tượng quyền lực, vào năm kia để một lần nữa tuyên thệ nhậm chức trở thành Tổng thống của một đất nước rộng lớn nhất thế giới. Trong số những dinh thự ở Điện Kremlin phải kể đến phòng tiếp đón tuyệt đẹp bằng vàng được Ivan Đệ tam xây dựng vào năm 1490. Vào thế kỷ XIX căn phòng này vẫn được các Sa hoàng sử dụng làm phòng dạ tiệc như Alexander Đệ nhị. Đặc biệt ở trên cao của căn phòng có một cánh cửa bí mật, nơi các Sa hoàng có thể dõi theo bữa tiệc ở bên dưới. Ngày nay Tổng thống Nga V.Putin vẫn sử dụng căn phòng bí mật này cho các bữa tối nhỏ, hoặc ở căn phòng dát vàng sa hoa ở bên dưới thường là nơi để khách khứa chiêm ngưỡng. Bên trên cầu thang là phòng riêng của các Sa hoàng vào thế kỷ XVII, đây là nơi vô cùng kín đáo, là cung điện nhỏ bên trong một cung điện lớn. Đáng chú ý là lò sưởi được lát bằng gốm, hệ thống sưởi ấm trung tâm ở thế kỷ XVII giúp cung điện chống chọi được với cái lạnh giá chết người vào mùa đông.

      Khi đang viết những dòng này thì tôi nhận được tin Tổng thống V.Putin vừa chính thức tuyên bố mở cửa một nhà thờ Hồi giáo được cho là lớn nhất châu Âu ở Thủ đô Moscow vào hôm 23 tháng 9. Nước Nga hiện đang là quê hương của 20 triệu tín đồ Hồi giáo. Nhà thờ Hồi giáo này được phục chế từ một nhà thờ cũ nhỏ hơn có lịch sử hơn 100 năm nhưng bị phá hủy vào năm 2011. Nhà thờ mới có diện tích lớn gấp 20 lần nhà thờ cũ, được xây bằng đá phát sáng ngọc lam với kinh phí khoảng 170 triệu USD, đủ sức chứa đến 10.000 tín đồ Hồi giáo. Tuy nhiên đây chỉ là một trong số sáu nhà thờ Hồi giáo ởMoscowvốn có khoảng 2 triệu tín đồ. Tham dự buổi lễ khánh thành còn có Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Palestin Mahmoud Abbas. Đạo Hồi là tôn giáo thứ 12 ở Nga sau Chính Thống giáo, chiếm khoảng 15% dân số. Phát biểu trong lễ khánh thành Tổng thống Putin nói rằng “Việc xây dựng nhà thờ Hồi giáo là cực kỳ quan trọng trong thời điểm hiện nay khi tôn giáo đang bị lợi dụng vì mục đích chính trị. Chúng tôi cho rằng những gì xảy ra ở Trung Đông đang bôi bác một tôn giáo tuyệt vời của thế giới và phá hủy di sản thế giới theo cách man rợ nhất. Hệ tư tưởng của những kẻ cực đoan được xây dựng trên những lời nói dối, và nó cũng đang ảnh hưởng tới nước Nga”.

                                             *

      Khi xâm lược Nga vào năm 1812, quân Pháp đã chiếm Kremlin từ mồng 1 tháng 9 đến 11 tháng 10, và khi Napoléon bại trận rút khỏi nước Nga ông đã ra lệnh cho nổ tung toàn bộ Kremlin. Kho đạn Kremlin, nhiều phần tường Kremlin cùng  nhiều tòa tháp đã bị phá hủy. Hỏa hoạn cũng gây hư hại cho các nhà thờ của cung điện. Các vụ nổ kéo dài tới ba ngày, nhưng rất may mưa rào đã làm xịt các ngòi nổ vào cuối ngày thứ ba và thiệt hại đã không lớn so với dự tính ban đầu của Napoléon. Công việc phục hồi Điện Kremlin được thực hiện từ năm 1816 đến 1819 trong thời gian cuối trị vì của Alexander Đệ nhất. Nhiều cấu trúc cổ đã được tái tạo theo trường phái tân gothic.

      Quảng trường Đỏ đã, đang và sẽ mãi là trái tim và linh hồn của nước Nga xinh đẹp. Người ta gọi nước Nga là “Xứ sở Bạch Dương” vì cây bạch dương là biểu tượng của nước Nga tựa như cây tre Việt Nam, thường được sùng bái như nữ thần trong “Tuần lễ xanh” vào đầu tháng Sáu ở Nga. Cây bạch dương thân mọc thẳng cành mềm gió thổi đu đưa nhìn xa như bầy tiên nữ nhảy múa nên bạch dương còn được gọi với cái tên mỹ miều “Cây người đẹp”. Trên vỏ cây bạch dương mang những vệt vằn ngang mang màu đen trắng, có những cái nốt hình thoi nhỏ trông như những con mắt ngó nghiêng mọi phía. Xứ sở Bạch Dương chính là nước Nga quý yêu vậy.

    KQB