Thành phố Irkutsk / Trung tâm nhà gỗ

Ngô Thạch (NuocNga.net) biên dịch.

Thành phố Irkutsk / Trung tâm nhà gỗ

Thành phố Irkutsk Đông Siberi, là một trong những thành phố đẹp và cổ kính nhất ở Siberi. Thành phố này được thành lập vào năm 1652 bởi những người Nga Cô Dắc, ngày nay thành phố này là thủ phủ của Đông Siberi. Irkutsk nằm ở phía nam Siberi, bên bờ sông Angara, gần cửa hồ Baikal, đây cũng là một trong những thành phố rộng lớn nhất Siberin nằm ngay cạnh tuyến đường sắt xuyên Siberi.

Thành phố Irkutsk được mang địa danh theo tên gọi của một dòng sông nhỏ Irkut, dòng sông này chảy vào lòng con sông lớn Angara. Từ " Irkut" là gọi theo ngôn ngữ tự nhiên của thổ dân người Mông Cổ ở Siberi, động từ này dịch ra có nghĩa là – Nhanh chóng, dòng sông chảy nhanh.

Đòn bẩy nội địa công nghiệp đầu tiên ở Irkutsk là nhà máy sản xuất gạch. Nhưng trước khi nhà máy này được đưa vào hoạt động, Irkutsk vốn đã là một thị trấn chuyên sản xuất gỗ khối phục các công trình xây dựng. Cuộc hỏa hoạn vào năm 1879 xảy ra, đã phá hủy hầu như toàn bộ 80% khu vực trung tâm Irkutsk. Tuy nhiên, thị trấn được nhanh chóng xây dựng lại, và nó lại càng được phục hồi nhanh hơn bởi sự trợ giúp của công trình xây dựng tuyến đường sắt xuyên Siberi, đến tận Irkutsk vào năm 1898. Trung tâm cổ kính của thành phố được trải dọc theo bờ phải của dòng sông. Ở đây vẫn còn tồn tại lại rất nhiều những căn nhà bằng gỗ. Ở Irkutsk có khoảng 685 công trình kỷ niệm văn hóa và lịch sử, trong số này có 108 công trình do liên bang quản lý.

Irkutsk là trung tâm của rất nhiều con đường của Siberia, liền kề với hồ Baikal, là một địa thế như là một trục trung tâm vận chuyển chính, trên tuyến đường sắt xuyên Siberi, và ở đây có rất nhiều các viện nghiên cứu và viện khoa học, bao gồm cả một nhánh của học viện khoa học Siberi. Như một nhà văn địa phương đã từng viết, - "Nếu không được được ngắm nhìn Irkutsk là không được thấy Siberi"

Irkutsk một thành phố bằng gỗ.

Irkutsk nổi tiếng nhất là những công trình kiến trúc bằng gỗ. Ở đây đang bảo quản rất nhiều những công trình kỷ niệm, bao gồm cả những kiến trúc cổ xưa. Một số những công trình kiến trúc cổ đó, ngày nay đã được phục hồi lại. Hầu như toàn bộ những ngôi nhà bằng gỗ đều là của tư gia. Những ngôi nhà bằng gỗ ở Siberi, tất nhiên là khác biệt so với những kiến trúc châu Âu khác ở nước Nga.

Nghệ thuật xây dựng nhà gỗ ở vùng này của Nga được chia thành ba giai đoạn:

Giai đoạn thứ nhất, là những kiến trúc lùn và thấp. Kiểu kiến trúc này, được mô tả qua những ngôi nhà ở những khu định cư đầu tiên của thành phố. Thật đáng tiếc là, không còn một ngôi nhà nào theo kiểu này còn tồn tại cho đến ngày nay. Hiển nhiên, chúng là những công trình rất đơn giản – đó là những túp lều. Những túp lều của người Siberi là những cấu trúc rất to lớn. Tầng hầm của những túp lều này thường được làm bằng đá. Tầng hầm là đặc điểm tiêu biểu nhất của những ngôi nhà ở Siberi.

Giai đoạn thứ hai, là vào khoảng giữa thế kỷ 18. Trong thời kỳ này, kiểu nhà đã được thay đổi. Tầng hầm trở thành nhà bếp của một khoảng không gian sinh sống, có một cánh cổng vòm phía trước và được làm ban công, những ô cửa sổ thì được mở rộng hơn.

Giai đoạn thứ ba được bắt đầu vào nửa đầu thế kỷ 19. Những công trình kiến trúc đơn giản, được thay thế bằng những kiểu kiến trúc phức tạp và đáng chú ý hơn. Những ngôi nhà này có tầng thượng và cổng vòm khác biệt hơn xưa. Mặt tiền được trang trí bằng các lối xâu chuỗi và chạm khắc. Đặc biệt nhất là, những ô cửa sổ được trang trí rất cầu kỳ, bằng những kiểu trạm khắc và cuốn lượn. Những ô cửa sổ này được làm và trang trí, trông rất giống như đã mô tả trong những câu chuyện cổ tích của Nga. Những sự trang trí không chỉ để làm cảnh, là nó còn mang tính là biểu tượng. Những vật tượng trưng được mô tả theo những sự khác nhau về niềm hy vọng, ước mơ của những người sinh sống vào thời bấy giờ. Ví dụ như – con người tin rằng, những linh hồn xấu xa có thể đi vào để cư ngụ trong nhà qua những khung cửa trước hoặc ô cửa sổ. Vậy nên, cần phải trang trí ở những nơi này để bảo vệ căn nhà. Một biểu tượng của mặt trời, có thể được vẽ cùng với những ngôi sao. Những nét trang trí này rõ ràng được tượng trưng cho cuộc sống, niềm hạnh phúc, và mọi sự khởi đầu cho những điều tốt lành sẽ đến. Còn có cả đôi chim bồ câu với chùm hạt trên những cái mỏ của chúng, đó là tượng trưng của một "thân cây vạn vật". Ngày xưa, con người tin rằng ở trên thiên đường có một cái cây tiên nữ, tán cây bao phủ toàn bộ thiên đường, với những chiếc lá và trái cây của tất cả các loài cây cối và thực vật trên trần gian. Và những con chim bồ câu thì lại loài trú ngụ trên thân cây tiên nữ đó.

Tất cả những ngôi nhà bằng gỗ có thể chia làm ba nhóm lớn.

1. Những ngôi nhà theo nhóm này được xây dựng vào cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19.
2. Là những ngôi nhà được làm bằng những dự án tư nhân bởi những người thợ địa phương.
3. Là những ngôi nhà kiểu phổ biến nhất ở Irkutsk với một tầng hầm, một cỏng vòm cao, và một ban công phía sau ngôi nhà.

Thông thường, một ngôi nhà có năm hoặc sáu ô cửa sổ hướng ra đường. Những ô cửa sổ này được làm khá lớn. Những ngôi nhà được trang trí nhiều, thường là theo phong cách kiến trúc kiểu Baroque vốn rất được ưa chuộng vào thời bấy giờ. Những cánh cửa chớp được chạm khắc luôn được sơn màu xanh lục và màu xanh da trời. Màu xanh lục và màu xanh da trời là hai màu rất được ưa thích ở Siberia. Màu danh da trời là biểu tượng của hy vọng, còn màu xanh lục là biểu tượng của tuổi trẻ và trường thọ. Cón có màu tráng nữa cũng là một biểu tượng của trong sạch.
Ở Siberia, những ngôi nhà bằng gỗ được làm bằng gỗ thông hoặc gỗ cây tuyết tùng. Đôi khi lại được làm bằng một loại thông rụng lá, bởi vì loại cây này rất bền chắc, và khi ngâm xuống nước, loại cây này sẽ trở nên cứng rắn như thép. Phần phía trên ngôi nhà thường được làm băng gỗ thông, bởi vì loại gỗ này luôn giữ được nhiệt cho bên trong nhà. Mãi đến tận cuối thế kỷ trước, phía trong các ngôi nhà mới được làm bằng gỗ khối bào nhẵn.