My Lăng ở đâu?

Nhà thơ Thanh Thảo ví Yến Lan là nhà thơ của một bến sông. Theo ông, bài thơ Bến My Lăng thực sự là kiệt tác.

“Bến My Lăng nằm không thuyền đợi khách/ Rượu hết rồi ông lái chẳng buông câu/ Trăng thì đầy rơi vàng trên mặt sách/ Ông lái buồn để gió lén mơn râu/…/Nhưng đêm kia đến một chàng kỵ mã/ Nhúng đầy trăng màu áo ngọc lưu ly/ Chàng gọi đò, gọi đò như hối hả/ Sợ trăng vàng rơi khuất lối chưa đi/ Ông lão vẫn say trăng nằm gối sách/ Để thuyền hồn bơi khỏi bến My Lăng/ Tiếng gọi đò, gọi đò như oán trách/ Gọi đò thôi run rẩy cả ngành trăng”.

“Bến My Lăng ở đâu? Hình như ở trong mơ, dưới trăng, một vầng trăng bạc xám ám ảnh trên thành cổ Đồ Bàn. Có thể là bến sông của một cô gái người Chàm, của một kỵ sĩ Chàm, của một ông lái đò không tên, không tuổi, quên quá khứ, không nghĩ tới tương lai, ông lái đò của những thời khắc hiện tại, của dòng sông đang trôi chảy. Bến My Lăng ở đâu? Có lẽ, bến sông ấy chỉ có trong thơ Yến Lan, trong những tầng sâu nhớ quên của nhà thơ. Đừng giải thích, đừng định vị…”.

Theo T.S Châu Minh Hùng (ĐH Quy Nhơn), bến My Lăng được xuất thần như kết quả của một chiêm nghiệm rất hiện sinh, nó vắt qua các chiều thời gian. Có lẽ cái tứ Trăng “sáng trưng lên tối ở mày” tạo nên hình ảnh - âm thanh có tính biểu trưng: My Lăng. Hai chữ My và Lăng đều gợi lên những âm cổ: My = Mày (chân mày), Lăng = Trăng (Tlăng, Blăng). Hình ảnh vầng trăng khuyết, bến sông một dải, con thuyền cong và dáng vẻ trầm ngâm của ông đò kết tinh trong âm đọc “My Lăng”.

Bà Lâm Bích Thủy, con gái nhà thơ Yến Lan, xác định: “Theo cha tôi, Bến My Lăng chính là bến đò Trường Thi của sông Trường Thi, một chi lưu của sông Côn đổ ra đầm Thị Nại”. Sinh thời nhà thơ Yến Lan từng kể: Khi ông 6 tuổi, một lần mẹ ốm nặng, không ăn được gì ngoài bánh canh tôm. Chợ xa, phải qua một lần đò, khi mua bánh canh về, đứng đợi ông lái đò ở bờ bên kia sang đón, đợi trong tâm trạng canh cánh sợ bánh canh nguội. Sợ bánh canh bị trẻ chăn trâu chặn đường đánh đổ phải về không. Chú bé hối hả gọi ông lái đò (là cậu ruột mình) từ bên này bờ sông xa lắc mà ông lái lại đang lơ mơ ngủ… Tâm trạng ấy đã đi vào tiềm thức của thi sĩ Yến Lan sau này.

Tham luận Hiện thực hóa một bến sông, nhà văn Trần Quang Khanh giãi bày: sông Trường Thi là điểm nhấn trong quy hoạch của thị xã An Nhơn sắp tới, cũng có nghĩa là bến Trường Thi - Bến My Lăng - của Yến Lan rồi sẽ là điểm nhấn của thị xã. Mong lắm thay, thị xã An Nhơn dành một quỹ đất cho quy hoạch Nhà lưu niệm nhà thơ Yến Lan và phục dựng Bến My Lăng huyễn hoặc trong thơ Yến Lan thành bến sông trăng đẹp, có con đò với ông lão say trăng đầu gối sách, có chàng kỵ mã nhúng đầy trăng màu áo ngọc lưu ly, có bãi cát vàng như vành mi thiếu nữ… Hẳn cái Bến My Lăng trong thơ ấy sẽ hút hồn du khách bốn phương về thăm Khu du lịch Bến My Lăng.

Con đường mang tên nhà thơ

Chúng tôi tìm đến đường Yến Lan tại thị xã An Nhơn đúng dịp này. Con đường nhỏ dài chừng 100m, rộng khoảng 3m, nằm ở khu phố mới ít người biết đến. Nhưng biển hiệu tên đường đã bị gỡ xuống, chỉ trơ lại cái cột sắt. Trời mưa sụt sùi, đường đã vắng nay càng thêm ảm đạm.

Nhiều người băn khoăn, là một trong bốn người nhóm Bàn thành tứ hữu nhưng tại thành phố Quy Nhơn không có đến một con đường mang tên ông, còn con đường tại thị xã An Nhơn thì quá ư khiêm tốn, khuất nẻo, liệu có xứng đáng với những đóng góp của nhà thơ Bến My Lăng?

Tại tọa đàm, nhiều người đề xuất xem xét đổi vị trí đặt tên đường tại An Nhơn để ghi danh xứng đáng hơn đối với Yến Lan. Đồng thời bố trí địa điểm để xây dựng Nhà lưu niệm Yến Lan và nhóm Bàn thành tứ hữu gắn với Bến My Lăng ven sông Côn, là nơi sinh hoạt của văn nghệ sỹ địa phương và điểm tham quan đặc sắc đối với du khách…

Tọa đàm rồi khép lại, những câu hỏi mở ra, và hậu thế lại tiếp tục chờ đợi như đã từng chờ đợi bấy lâu chăng?!  

Nhà thơ Yến Lan tên thật là Lâm Thanh Lang, sinh ngày 2/3/1916, tại thị xã An Nhơn, Bình Định. Mồ côi mẹ từ năm 6 tuổi, Yến Lan sống bằng nghề dạy học tư và viết văn. Ông sáng tác thơ từ sớm và cùng với Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Quách Tấn hợp thành Bàn thành tứ hữu (bốn người bạn thơ đất Bình Định). Sau năm 1954, Yến Lan tập kết ra Bắc, trở thành hội viên Hội nhà văn Việt Nam từ năm 1957, làm việc tại NXB Văn học và tham gia phong trào Nhân văn – Giai phẩm. Sau năm 1975, ông trở về công tác tại Hội Văn nghệ Bình Định và mất ngày 5/10/1998. Ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 2007. 

Theo tienphong