Tọa đàm “Thơ Nguyễn Tiến Thanh trong sự vận động của thơ Việt Nam đương đại”

.

       Sáng 21/10/2025, tại phòng Nghệ thuật Nxb Hội nhà văn - Hà Nội, Hội Nhà Văn Việt Nam, và Viện Văn học đã tổ chức Tọa đàm “Thơ Nguyễn Tiến Thanh trong sự vận động của thơ Việt Nam đương đại”, với sự tham dự của các nhà lí luận phê bình văn học, các nhà thơ, nhà văn Việt Nam đến từ mọi miền Tổ quốc. Buổi tọa đàm có sự chủ trì của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam, TS. Nguyễn Huy Bỉnh, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Văn học.

       Nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh hiện là Tổng giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Anh đã xuất bản 4 tập thơ và 2 tập tiểu luận văn học: "Chiều không tên như vết mực giữa đời" (thơ), Nxb. Văn học, 2021); "Loạn bút hành" (thơ), Nxb. Hội Nhà văn, 2021; "Viễn ca" (thơ), Nxb. Văn học, 2024; “Mật ước thiên thu” (thơ), Nxb. Hội Nhà văn, 2025; "Thời của tạp chí" (tiểu luận), Nxb. Văn học, 2021; “Những câu thơ không cần cứu ai nhưng cứu người viết” (tiểu luận), Nxb. Hội Nhà văn, 2025.

Tọa đàm “Thơ Nguyễn Tiến Thanh trong sự vận động của thơ Việt Nam đương đại”. Ảnh: Nxb Hội Nhà văn.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều – Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam trong nhận định về tập Viễn ca, một trong số những tập thơ nổi bật của nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh có viết: “Viễn ca có nhiều bài thơ lục bát, khiến tôi nghĩ tới hình ảnh cây trầm, lá vẫn vậy, cây vẫn vậy nhưng trong ruột cây làm nên hương trầm tích lũy. Thơ Tiến Thanh giống như vậy, anh đi qua cuộc đời này, những buồn vui, cảm hứng, với con mắt mở rộng để nhìn đời sống này, mang lại cho anh những trải nghiệm, tích lũy. Vẫn là phong cách đấy, không thay đổi hình thức, vẫn rất truyền thống nhưng sự lãng mạn, sự phiêu lưu vẫn như tuổi thanh xuân, nhưng mỗi một ngày lại mang thông điệp lớn hơn, bởi nó chảy trong dòng chảy tư tưởng. Chính vì thế, nhiều bạn bè khi đọc thơ anh trước kia, đón nhận tập thơ này với sự bất ngờ, sự chiêm nghiệm. Thi ca có nhiều con đường, Tiến Thanh chọn con đường, đi ngầm trong đời sống, đến ngày hiển lộ ra. “Viễn ca” vẫn chứa đựng sự run rẩy của thơ ca song đầy tính triết lí của đời sống này”.

Cũng về “Viễn ca”, nhà phê bình Hoàng Đăng Khoa, trong tiểu luận “Viễn ca, hay là khúc hoan ca chống lại ngày quên lãng” đã viết: “Như một sự thuận quy luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng, giấc mơ đam mê thôi thúc Nguyễn Tiến Thanh viết. Viết là phương cách thuận tay và tối ưu để anh hoàn thiện những gì dang dở, nối dài giấc mơ, hiện thực hoá giấc mơ, dẫu chỉ bằng tưởng tượng. Không uốn éo gò đẽo làm dáng làm sang, thi sĩ cứ hồn nhiên tự nhiên hát “vang lừng chiêng trống của thời gian”. Ngăn hồn anh ăm ắp kỉ niệm, chỉ cần bật nắp là thơ cứ thế trào phơi. Văn chương nghệ thuật nói chung, thơ ca nói riêng là vương quốc của tự do mà mỗi cá nhân người nghệ sĩ có thể tự kiến tạo và sở hữu. Niềm tin vào thơ ca và quá trình sáng tạo đem lại cho chủ thể sự an ủi, chở che. Viết nghĩa là chia sẻ, bộc giãi, là liệu pháp sống, là tự làm tròn đầy những hụt lẹm khuyết hao.”

Nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh. Ảnh: Nxb Hội Nhà văn

Theo nhà phê bình Đỗ Anh Vũ: “Lục bát Nguyễn Tiến Thanh nhiều bài đậm chất khẩu ngữ, vừa lãng mạn vừa trẻ trung, đôi khi có cả một số từ tiếng Anh được dùng rất ngẫu hứng. Về cơ bản, thơ của Tiến Thanh đi theo lối cổ điển, lục bát Tiến Thanh có thể gọi là “lục bát lãng tử”; trong đó có hồi quang tuổi trẻ nối dài sự kiêu hãnh mê cuồng của một thời sinh viên, có cái lang bạt gió bụi của kẻ giang hồ từ giảng đường đi vào thương trường, có sự níu giữ quá khứ, khát vọng giữ gìn các giá trị của đời sống, chống lại những xô bồ gấp gáp của một thời công nghệ đang quá tràn lan…”

Tại buổi tọa đàm, rất nhiều tham luận của các nhà phê bình văn học đến từ nhiều cơ quan, đơn vị nghiên cứu chuyên sâu như Viện Văn học, Viện Văn hóa, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Sư phạm 2, Hội Nhà văn Việt Nam…, nhằm nghiên cứu, mổ xẻ, làm rõ những ảnh hưởng của thơ Nguyễn Tiến Thanh trong sự vận động của thơ Việt Nam đương đại. PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cho rằng cần tôn trọng người làm thơ hiện đại, cổ vũ, tạo điều kiện cho họ sáng tác, bởi lẽ thơ Việt Nam có thành tựu lớn, tác động đến tình cảm, nhân cách con người, có sức thẩm thấu. Và thơ Nguyễn Tiến Thanh là một trong số những sắc thái hết sức đặc biệt, một kiến tạo về thế giới nghệ thuật và ngôn ngữ biểu đạt mà giới chuyên môn cần làm rõ.

Hai trong số các tập sách của nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh. Ảnh: Nxb Hội Nhà văn

Nói về thơ, nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh cho biết: “Thơ đối với tôi là một sự kiện của ngôn ngữ – nơi từ ngữ tự nhiên vượt khỏi chức năng, nơi câu chữ bỗng có linh hồn, nơi người viết và người đọc gặp nhau trong một vùng cảm xúc không có bản đồ. Ở đó, mọi thứ đều mong manh, nhưng chính vì mong manh mà nó thật.”

Được biết, nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh nổi tiếng trong giới sinh viên Hà Nội khi anh là gương mặt thơ nổi bật của phong trào thơ sinh viên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội những năm cuối 1980; một thời thơ của anh được sinh viên chép tay, chuyền nhau đọc. Thơ Nguyễn Tiến Thanh sớm có giọng điệu riêng, không cầu kì câu chữ, biểu hiện cảm xúc và chiêm nghiệm nhân sinh một cách tự nhiên...

PV | Báo Văn nghệ