NHÀ TÙ SƠN LA VỚI NGỌC TÔ

NHÀ TÙ SƠN LA VỚI NGỌC TÔ

       Đầu năm Canh Tý, không biết số phận run rủi thế nào, mấy anh em tôi lại được vào nhà tù Sơn La. Nhà tù này do người Pháp xây dựng trong thời kỳ Pháp thuộc nhằm giam cầm những nhà cách mạng Việt Nam, xây trên ngọn đồi mang tên Khau Cả, nằm soi mình bên dòng suối Nậm La, giữa trung tâm thành phố Sơn La, cách Lào 45 km về phía Nam. Nơi đây còn lưu giữ chứng tích lịch sử về một thời kỳ lịch sử đấu tranh bất khuất của những người cộng sản kiên trung..
.

Nhà văn Ngọc Tô trong nhà tù Sơn La

       Nhà tù Sơn La khá kiên cố do thực dân Pháp xây dựng năm 1908 với diện tích ban đầu là 500 m2, có tường được xây dựng bằng đá lẫn gạch dày từ 35 – 45cm, mái lợp tôn, không có trần, giường nằm cho tù nhân cũng được xây bằng đá, mặt láng xi măng, mép ngoài được gắn hệ thống cùm chân dọc theo chiều dài của sàn. Trong mỗi phòng giam đều có hố xí nổi được xây cao hơn sàn nằm, không có nắp đậy, không có nước dội, không được vệ sinh thường xuyên. Với lối thiết kế như vậy, mùa hè những đợt gió Lào của vùng Tây Bắc gây nên cái nóng như thiêu như đốt. Còn về mùa đông những đợt sương muối tạo ra cái lạnh giá, rét thấu xương thịt cộng với môi trường ô nhiễm ở mỗi phòng giam đã làm bệnh tật phát sinh và lây lan rất nhanh. 
.

Ngọc Tô bên cây đào Tô Hiệu trong nhà tù Sơn La

     Trải qua 2 lần tàn phá bằng bom của giặc, di tích Nhà tù Sơn La không còn nguyên vẹn, những bức tường nhà ngục đổ nát là minh chứng cho tội ác dã man của kẻ thù. Cây đào Tô Hiệu, biểu tượng gắn với tên tuổi người Bí thư Chi bộ kiên trung của nhà tù vẫn đơm hoa kết trái mỗi độ xuân về...
.

Nơi giam cầm và họp chi bộ Đảng của nhà cách mạng tiền bối Nguyễn Văn Ngọ

     Sau ngày hòa bình thống nhất cho đến năm 1980, Bảo tàng tỉnh Sơn La bắt đầu tiến hành phục chế lại nhà tù; xây dựng lại một số đoạn tường rào bao quanh, phục chế lại 2 tháp canh, nhà bếp, trại giam lớn, gia cố lại hầm ngầm, xà lim ngầm, xây dựng các bức tường của các phòng giam theo dấu vết của các nền móng cũ…
.

Ngọc Tô ngoài cổng nhà tù Sơn La
.

     
       Năm 2016 khi viết cuốn sách “Bình minh của mảnh đất quê hương” về nhà cách mạng Nguyễn Văn Ngọ (Đảng viên năm 1929), tôi đã đến thăm và thao khảo tài liệu. Sau 4 năm (2020) tôi lại được trở lại nhà tù này với những cảm xúc ấn tượng về một thời hoạt động của các nhà cách mạng tiền bối.
Ngọc Tô